GÜNCEL MEME CERRAHİSİ

Sentinel lenf bezi biyopsisi, meme kanseri tanısı alan hastaların tedavi sürecinde koltukaltı lenf bezinin doğru evrelendirilmesini sağlayan bir yöntemdir. Sentinel adı verilen koltukaltındaki "ilk" lenf bezi ameliyat sırasında bulunarak inceleniyor ve tüm lenf bezlerinin çıkarılmasına gerek kalmayabiliyor. 

Sentinel lenf bezi biyopsisi ne demektir?

Eskiden meme kanseri tanısı alan hastaların cerrahi tedavisi sırasında koltukaltındaki lenf bezlerinin hepsi çıkartılırdı. Bu hastalarda başta kolda ödem, kolda ve elde duyu kusuru olmak üzere bu cerrahiye bağlı yan etkiler görülebilirdi. Ayrıca hastalar yaşamlarının sonuna kadar bu kollarını ve ellerini sakınmak zorunda kalırlardı. Sentinel lenf bezi biyopsisi sonucunda koltukaltında tümör saptanmayan ve lenf bezlerini çıkarmanın gerekli olmadığı ortaya çıkan hastalarda bu hasarlardan kaçınılmış olunuyor. " Sentinel lenf bezi biyopsisi multidisipliner bir çalışma gerektiren bir yöntemdir. Bu ekipte genel cerrahi ile nükleer tıp uzmanı ve patolog yer almalıdır. Nükleer tıp uzmanına düşen görev sentinel lenf bezini görüntülemek, yerleşkesini belirlemek ve ameliyat sırasında genel cerrahi uzmanının doğru lenf bezine ve kısa zamanda ulaşmasını desteklemektir.

Kimlere uygulanması gerekir?

Sentinel lenf bezi biyopsisinin meme kanseri hastalarında kullanılmaya başlandığı ilk yıllarda bu yöntemi çok sınırlı bir hasta grubunda gerçekleştiriyorduk. Ancak daha sonra yapılan bilimsel çalışmalar hastalığın lokal olarak memeye sınırlı kaldığı birçok hasta grubunda bu yöntemin teknik olarak yapılabilir ve sonuçlarının güvenilir olduğunu gösterdi. Artık daha önce girişim yapılmış memelerde, çok odaklı tümörlerde, ameliyat öncesinde kemoterapi görmüş hastalarda ve gebe meme kanserilerinde bile bu tekniğin altın standart olarak kabul edilmesi gerektiğine inanıyoruz. Yani tümörün koltukaltındaki lenf bezlerine veya uzak organlara yayıldığını düşünmediğimiz tüm hastalarda sentinel lenf bezi biyopsisini uygulamak gerekir.

Sentinel lenf nodu biyopsisi hastaya ne zaman ve nasıl uygulanır?

Hasta ameliyat için hastaneye yatırıldıktan sonra nükleer tıp bölümüne çağrılır. Tümörün olduğu meme başının çevresinden deri içine bir enjeksiyon yapılır. Enjeksiyon sırasında verilen radyoaktif madde lenf kanallarında ilerler ve koltukaltındaki bir lenf bezine gider. Biz tümör hücrelerininde aynı lenf kanallarını izleyerek aynı lenf bezine gideceğini bildiğimiz için bu lenf bezini sentinel lenf bezi olarak kabul ederiz. Bu süreci gama kamera dediğimiz bir cihazla tespit ederiz ve dinamik görüntüleme sayesinde lenf kanalarından ilacın akışını dahi görebiliriz. Saptadığımız bu sentinel lenf bezinin yerleşkesini deri üzerinde işaretleyerek hastayı ameliyathaneye göndeririz. Ameliyat sırasında cerrah bizim deri üzerinde yaptığımız işaret kılavuzluğunda ve radyoaktivite sayan gamma prob dediğimiz cihazın yardımıyla sentinel lenf bezini bulur. Gamma prob ile yüksek sayım elde edilen alanı daha yakından değerlendirerek en yüksek sayıma sahip lenf bezine ulaşır. Bu lenf bezi çıkarıldıktan sonra gerçekten elde edilen sayımın bu lenf bezine ait olduğu doğrulanır. İkinci doğrulama ise geride kalan dokuların değerlendirilmesi ile yapılır ve sayımın anlamlı olarak düştüğü görülerek en yüksek sayıma sahip lenf bezinin çıkartıldığından emin olunur. Bu işlem yapıldığı sırada pataloji ekibi de ameliyathanede olur ve çıkarılan lenf bezinde kanser hücresi olup olmadığını inceler. Eğer sentinel lenf bezinde kanser hücresi yoksa ameliyat sonlandırılır. Ancak yayılım saptanırsa aksilla dediğimiz koltukaltındaki tüm lenf bezleri çıkarılır.

Başarısızlık oranı nedir?

Hastaların %95'inde radyoaktif madde kullanarak sentinel lenf bezini saptayabiliyoruz. %5'lik bir hasta grubunda ise sentinel lenf bezi görüntülenemiyor. Ancak bu hasta grubununda bir bölümünde ameliyat sırasında gamma prop ile sentinel lenf bezine ulaşma şansı olabiliyor. Sentinel lenf bezinin radyoaktif madde ile görüntülenemediği hastalarda başta mavi boya olmak üzere diğer teknikleri kullanıyoruz.

Mavi boya tekniği nasıl uygulanıyor?

Mavi boya cerrah tarafından ameliyat sırasında uygulanan bir yöntemdir. Meme başının altına veya tümör çevresine çok düşük miktarda metilen mavisi dediğimiz boya enjekte ediliyor. Boya, tümör hücreleri veya radyoaktif madde gibi lenf kanallarını izleyerek sentinel lenf bezine ulaşıyor. Cerrah da ameliyat sırasında koltukaltındaki dokuları inceleyerek boyanmış olan sentinel lenf bezine ulaşıyor. Bu tekniğin de güvenilirliği çok yüksek. Hem radyoaktif madde hem de mavi boya kullanılan hastalarda sentinel lenf bezinin saptanma oranı %99 düzeyine çıkıyor.

Sentinel lenf bezi biyopsisi başka hangi kanserlerde kullanılıyor?

İlk klinik uygulamaları melanom dediğimiz deri kanserinde gerçekleştirilmiş ve şu an melanom tedavisinde rutin olarak uygulanmaktadır. Daha sonra meme kanserinde de rutin olarak uygulanmaya başlanmıştır. Ayrıca kadın doğum bölümünü ilgilendiren serviks, vajen ve vulva tümörlerinde elde edilen sonuçlar da son derece etkindir. Birçok merkez kalın barsak kanserinin cerrahi tedavisinde sentinel lenf bezi biyopsisi yapmakta ve lenf bezi tutulumu olmayan hastalarda daha sınırlı cerrahi ile ameliyatın külfetini azaltabilmektedir. Halen süren çalışmalar ile mide kanserinde de bu yöntemin güvenilirliği saptanmaya çalışılmaktadır. Sentinel lenf bezi biyopsisinin doğru evreleme sağladığı bir diğer alan da baş-boyun kanserleri için yapılan cerrahilerdir. Umut veren çalışmalar ve klinik uygulamalar önümüzdeki dönemde çok farklı tümörlerde de sentinel lenf bezi biyopsisi yapacağımızı ve tedavi yan etkilerini azaltabileceğimizi düşündürmekte.